Van mist naar zicht naar inzicht naar uitzicht

Positieve mediation in de praktijk

Zo werkt Mediation Regio Noord (inmiddels niet meer alleen in het Noorden, maar door het hele land)

Een best wel ingewikkeld onderwerp in één minuut.

MIST

Als twee cliënten bij de mediator komen, is er in de regel tenminste één, die vastzit in de mist (wanhoop, frustratie, woede), wil eigenlijk niks, kan niks zien, wil ook niks zien, ziet het niet meer zitten.Vaak speelt grensoverschrijdend gedrag van de ander (en soms ook van beiden) hierin een grote rol. Positieve mediation is zeer effectief om daar snel achter te komen. In zo’n situatie zijn er voor onze cliënten maar twee opties: vermijden of controleren. In elk geval is van enige psychologische flexibiliteit niet of nauwelijks sprake.

Pijn regeert over het leven van onze cliënten. Juist dan is het zinvol om achteromkijkend nog eens vast te stellen wat alle energie, die cliënten hebben gestoken in het redden van je relatie (arbeidsrelatie of huwelijk), heeft opgeleverd. Waarschijnlijk helemaal niets, want je zit niet zomaar bij de mediator.

ZICHT op je eigen situatie

Er is maar één uitweg: door de pijn van wat cliënt is overkomen, te accepteren, kan cliënt (1) jezelf bevrijden uit de mist. Want met pijn die je accepteert, kun je leren leven. Als je de pijn jouw leven laat overnemen, wordt de pijn echt lijden, ben je alleen nog maar daarmee bezig.
Eenmaal uit de mist, krijgt cliënt (2) zicht opde eigen situatie. Oké, die pijn is er nu eenmaal, maar ik wil verder met mijn leven. Met hulp van de mediator probeer cliënt antwoorden te vinden op de vragen: wat is nu voor mij het allerbelangrijkste? Waar gaat het echt om in mijn leven?

INZICHT in de waarden die voor cliënt bepalend zijn

Zo krijgt cliënt (3) inzicht in de waarden die voor hem/haar bepalend zijn. Door te handelen vanuit zijn/haar waarden, kan cliënt de zaadjes planten voor een betere toekomst. Cliënt is nu psychologisch flexibeler aan het worden.

UITZICHT, toekomstperspectief, hoop

En zo creëert cliënt (4) uitzicht, toekomstperspectief, hoop. Het kan helpen cliënt een toekomstscenario voor te leggen: “Stel je komt mij over vijf jaar tegen in de supermarkt en ik vraag: ‘Hoe is het nu met jou?’ Wat zou mij dan het liefst zou willen vertellen?” Wat de cliënt dan zegt is zijn/haar hoop, toekomstperspectief, uitzicht. Daarmee is de basis gelegd voor toegewijd gedrag: Het gedrag waarmee de cliënt invulling gaat geven aan zijn/haar waarden, waarmee cliënt de weg inslaat naar de doelen die hij/zij wil bereiken. Zo help je cliënt de regie over zijn/haar leven te herpakken.

Dit is hoe, in de positieve mediation-methode, betrokkenen, tijdens de individuele intake-gesprekken, worden gesterkt, worden “empowered” om, goed voorbereid, te beginnen aan de gezamenlijke mediationsessies. Het eigen perspectief is leidend. Tot overeenstemming willen/durven komen met de ander is nu onderdeel van het toegewijd gedrag van cliënt. Daarom beginnen wij in de positieve mediation nooit met beide betrokkenen tegelijk aan tafel. Cliënten spreken wij altijd eerst afzonderlijk van elkaar. Meestal twee keer.

Machtsverschillen tussen betrokkenen zijn, dankzij het proces van empowerment in het voortraject, niet of nauwelijks nog relevant! In de gezamenlijke sessies vertellen betrokkenen elkaar over hun hoop, hun perspectief. Samen creëren zij een kader van waarden, waarbinnen zij naar een oplossing zoeken met als doel tot een overeenkomst te komen waarin zij elkaar de ruimte durven gunnen om te floreren.

Maar, let op:
Elkaar de ruimte gunnen om te floreren hoeft niet per se te betekenen dat de kwestie tussen betrokkenen niet meer bestaat. Een oplossing kan immers ook zijn; we laten het zo, we gaan geen energie meer verspillen aan deze kwestie. In een arbeidsconflict kan één van de betrokkenen tijdens de mediation tot het inzicht komen, dat haar/zijn toekomstperspectief in de huidige werksituatie een illusie zal blijven en dat vertrek daarom de eerste én de beste stap is naar de gewenste persoonlijke toekomst, naar “eudaimonisch” geluk (zie hieronder). Een besluit uit eigen overtuiging! Nog te vaak eindigen arbeidsconflicten met de ondertekening van een min of meer afgedwongen vaststellingsovereenkomst.

Bij ons is de cliënt geen ‘partij’, maar blijft de cliënt mens

Is het u opgevallen dat wij hier niet over ‘partijen’ praten? Wij hebben het liever over ‘betrokkenen’, of ‘cliënten’, omdat mediation geen juridische sub-discipline is. Mediation gaat over relaties. Relaties tussen mensen. Daar kan een juridisch element in zitten. Een huwelijk of een arbeidsovereenkomst regelt de juridische verhouding tussen partijen, maar welbeschouwd is de kwaliteit van de menselijke relatie tussen de partners in een huwelijk of op de werkvloer, bepalend voor het voortduren of beëindigen van die relatie en daardoor van de juridische band tussen betrokkenen.

Daarom is het noodzakelijk dat de mediator, ten behoeve van de rechter, de uitkomst van het gesprek tussen mensen, in een juridisch kader vervat. En dat moet je als mediator natuurlijk ook kunnen. Maar wij rekken die grens graag zover mogelijk op, omdat wij de mens en de kinderen, die daar vaak bij horen, niet in een juridische mist willen laten verdwijnen. Zie ons ouderschapsplan in de vorm van een brief van de scheidende ouders aan hun kinderen. De rechtbank accepteert deze brief als ouderschapsplan, zoals bedoeld in artikel 315 lid 3 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.

Tegelijk bevat de brief de persoonlijke, menselijke, beloftes van de ouders aan hun kinderen, waardoor er ook nog eens een juridische betekenis aan wordt toegevoegd, namelijk die van een overeenkomst tussen de ouders en hun minderjarige kinderen, waarvan de kinderen zonodig van de ouders nakoming kunnen vorderen! Want ook kinderen hebben recht op floreren. Zie ook positieve mediation bij echtscheiding op de website van Mediation Regio Noord.

Floreren

De positieve psychologie gaat over hoop, over wat Aristoteles zo'n 2.300 jaar geleden eudaimonia noemde.

Op de website van "De Nieuwe Stoa" wordt eudaimonia geduid als: vervulling, welzijn, of menselijk bloeien. “Eudaimonisch” geluk is: groei, ontwikkeling, uitmuntendheid, vervulling, en betekenis aan het leven geven.

Corey Keyes (hoogleraar sociologie aan de Emory University in Atlanta) noemt deze staat van menselijk welbevinden "floreren".

Daar gaat het in positieve mediation om: gun elkaar de ruimte om te floreren.

Besef daarbij wel dat floreren cultureel is bepaald. In de Westerse cultuur gaat het om individueel floreren, in andere culturen, bijvoorbeeld in Afrika en Latijns-Amerika betekent geluk: saamhorigheid, gemeenschappelijkheid en liefde.

De essentie van positieve mediation

Positieve mediation is erop gericht cliënten effectief te helpen om zichzelf te bevrijden uit de MIST op weg naar ZICHT naar INZICHT naar UITZICHT. Uitzicht = perspectief = hoop. Doel: het persoonlijk perspectief van betrokkenen (hoop) onderdeel te laten zijn van de oplossing. Juridische geformuleerd: een oplossing van een conflict, zónder het bestanddeel ‘persoonlijk-perspectief-van-betrokkenen’, is geen oplossing. Het bestanddeel persoonlijk perspectief genereert de intrinsieke motivatie van betrokkenen om zich duurzaam aan de gemaakte afspraken te houden, omdat het (naar de overtuiging van betrokkenen zelf!) de noodzakelijke stap (het commitment) is op weg naar een gelukkiger leven Dát is de essentie van positieve mediation.

Definitie: Positieve mediation is een vorm van conflictbemiddeling waarbij betrokkenen, onder leiding van een mediator, op basis van ieders persoonlijke waarden, op zoek gaan naar een oplossing die optimaal recht doet aan het welbevinden van alle betrokkenen.

De mediator ziet erop toe dat betrokkenen elkaar de ruimte durven gunnen om te floreren.

Je leert méér van wat goed ging dan van fouten

Vanuit de positieve psychologie komt het inzicht dat je meer leert van wat goed ging/gaat, dan van fouten.

In de positieve mediation kijken we dan ook allereerst naar wat vroeger in de relatie goed ging. Dus geen interventies gericht op repareren van fouten uit het verleden. Interventies in de positieve mediation gaan allereerst over:

Het ontwikkelen van zingeving en waarden
Versterken van positieve ervaringen
Het versterken van optimisme en hoop

ACT

Maar het leven is niet alleen maar positiviteit en rozengeur en maneschijn. Vanuit de positieve psychologie is de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) ontstaan. De Australische psychotherapeut Russ Harris is een van de grondleggers van ACT. Hij legt uit:

“Het leven brengt pijn met zich mee.
Pijn bezoekt ons elke dag in een veelheid van verschillende vormen: de emotionele pijn van teleurstelling, frustratie, verveling, angst, spijt, wrok, verdriet, schuld, enzovoort; en de fysieke pijn van verwondingen, ziekte en pijnlijke lichaamsdelen.
Er is voor niemand van ons een manier om een pijnvrij leven te leiden (tenzij je toevallig in coma ligt). We weten dit natuurlijk allemaal intellectueel. Maar we vinden het allemaal moeilijk om pijn in de realiteit echt te accepteren.
Waar ACT verschilt van de meeste andere benaderingen van pijn, is dat we niet proberen de pijn te vermijden of er vanaf te komen; in plaats daarvan proberen we onze relatie met de pijn fundamenteel te veranderen.
En als we dat doen, transformeert de pijn zelf; hij houdt ons niet langer tegen of haalt ons naar beneden; hij is niet langer giftig of levensverstorend; hij verliest zijn impact en invloed op ons leven.”

In de positieve mediation maken we graag gebruik van wat ACT ons leert.

Aristoteles wist al: We kunnen nog steeds groei doormaken en vervulling bereiken ook al zijn er negatieve invloeden, of pijn, in ons leven. Sterker nog zelfs: misschien brengt iets juist wel meer betekenis of vervulling als het niet gemakkelijk komt en als we er voor moeten strijden

Trainingen positieve mediation voor mediators >

IN DE PRAKTIJK